KIRLANGIÇ

ÇOK AMAÇLI YAŞAM MERKEZİ PROJESİ

Ayvalık’ta parlamaya hazırlanan bir “mücevher” var

Ayvalık hiçbir yere benzemiyor; daha doğrusu sadece kendisine benziyor. Ve kesinlikle sıradan bir sahil kasabası değil. Kendine özgü özellikleriyle Türkiye’nin yanı sıra, dünyada da her geçen gün daha çok tanınıyor, giderek öne çıkıyor. Ayvalık öne çıkıyor, çünkü: Özenle koruduğu kültürü, benzersiz mimarisi, sıra dışı doğası, tertemiz havası, 100 kilometrelik sahil şeridi, pırıl pırıl denizi, incecik kumu, göz alıcı koyları, şiirsel adaları, yılın 12 ayı dalış olanağı sunan büyüleyici güzellikteki su altı dip yapısı, sanatçılara ilham veren atmosferi, zengin mutfağı ve aydın insanlarıyla çok özel bir dünya… Kendi markalarını kendisi yaratan… Cunda’sıyla, Küçükköy’üyle, Sarımsaklı’sıyla, Altınova’sıyla mutlaka keşfedilmesi gereken bir yeryüzü cenneti. Ve Ayvalık’ta “parlamaya hazırlanan” bir “mücevher” var… Kentin ruhuna ruh katacak, Ayvalık’ta sosyal yaşamın canlanıp renklenmesinde öncü bir rol oynayacağına kesin gözüyle bakılan bir mücevher…  Ayvalık’ın merkezinde, hayatın tam ortasında ve denizle iç içe bir konumda olan bu mücevherin adı, geçmişten bugüne gelen şekliyle söylersek, Kırlangıç Zeytinyağı ve Sabun Fabrikası… (Biz bundan sonra kısaca Kırlangıç olarak söz edeceğiz.)

 “Tarihi” Kırlangıç’ın tescilli yapıları, geçmişe saygının gerekleri yerine getirilerek yeniden hayat bulacak

Ayvalık Belediyesi’ne ait olan Kırlangıç oldukça geniş bir alana sahip…  Zemindeki toplam alan 4208.70 m2. Toplam kapalı alan ise 5398.65 m2.Kırlangıç’ın dört bir yanına, yıllar içinde biraz da plansız şekilde “serpiştirilmiş” kapalı alanların önemli bir bölümü, Ayvalık’taki pek çok bina gibi Rumlardan kalma… 19. yüzyılda inşa edilen Kırlangıç’ın, mübadele sonrasındaki ilk Türk sahibi olarak, aynı zamanda Kurtuluş Savaşı’na da katılan Dr. Fazıl Doğan adına rastlıyoruz. Kırlangıç, onun sahipliği döneminde kentin ekonomik yaşamında önemli bir merkez olarak görev yapmış. Ayvalık’ta özelikle 1870‘leri izleyen yıllarda açılan denizyolları sonrası artan ihracatın etkisi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında (1927) çıkarılan “Zeytincilik Kanunu” ile zeytincilik gelişmiş ve kentin merkezinde, denizin hemen kenarında bulunan fabrika yeni bölümlerin eklenmesiyle bir komplekse dönüşmüş. Ve şimdi, hakikaten görkemli olan bu kültürel varlık, Ayvalık Belediye’sinin öncülüğünde özgün dokusuna ve zengin geçmişine “sadık kalınarak”, kapsamlı ve çağdaş bir projeyle ayağa kalkıyor. Yeşille ve denizle iç içe ve çok amaçlı bir yaşam merkezi olarak geleceğe taşınıyor. Bir başka deyişle “tarihi” Kırlangıç’ın tescilli yapıları geçmişe saygının gerekleri yerine getirilerek yeniden hayat buluyor ve dünya standartlarında bir yeme-içme, eğlenme-dinlenme, sanat-kültür-eğitim kompleksine dönüştürülüyor. Doğal ve kültürel bir değer olarak Ayvalıklıların ve Ayvalık’ı ziyaret edecek yerli ve yabancı gezginlerin yararına sunuluyor. Tarihi yağ fabrikası ve sabunhane yapılarının fotogrametrik belgeleme (rölöve), inceleme, tarihi araştırma ve dönemleme çalışmaları ile koruma-onarım ve yeniden kullanım projelerinin tamamlanmasıyla, yapı genel karakteri bozulmaksızın asgari müdahalelerle ve taş kaplama cepheleri gibi özgün mimari özellikleri korunarak uluslararası koruma ve restorasyon ilkelerine uygun biçimde onarılacak.

Yayalara özgürlük

Kent tarihinin en boyutlu projesi olmasının yanı sıra en büyük yatırım hamlesi olarak da nitelendirilebilecek Kırlangıç Çok Amaçlı Yaşam Merkezi Projesi’nin öncelikli hedefleri arasında yayalaştırma var… Yayalaştırma, özellikle kent merkezlerinde yaşanabilirliği artıran, yayanın rahat dolaşımı ile güvenliğini sağlayan, uygulandığı sokakların/caddelerin kullanımlarındaki artışa bağlı olarak ekonomik canlılık getiren ve kamu yararını gözeten insani bir yaklaşımdır. Yayalaştırma sayesinde beton yığınlarının ve yoğun trafiğin içinden “kaçarak” kendimizi biraz da olsa rahatlatabiliyoruz. Kentiçi trafikte yayalaştırma politikasının, kentlerin en büyük sorunu olan çevre kirliliğini düşürücü, gürültü ve solunum problemlerini ortadan kaldırıcı etki yarattığı da bir başka gerçek…İşte Kırlangıç Çok Amaçlı Yaşam Merkezi Projesi, yayalaştırmaya öncelik tanıyarak, bu tarihi alanın, Armutçuk’tan Çamlık’a kıyı boyunca uzanan 6.5 kilometrelik güzergahın vazgeçilmez bir parçası olmasını hedefliyor. Yunus Emre sahilinin Kırlangıç’la buluşmasını sağlayacak yeni bağlantı yolları sayesinde, bu yeni güzergah daha başlangıç noktası itibariyle yayalaşacak ve canlanacak… Herkes için olduğu kadar yaşlılar ve engelliler için de “sokağa çıkmayı” keyif haline getirecek.

Çağdaş kent, çağdaş ulaşım  

Kırlangıç, aynı zamanda modern ve çevreci bir kent içi ulaşım projesini de kapsıyor… Bu bağlamda, hem planlanan hem de mevcut taşıma hatlarının yayalaştırılmış alan ile entegrasyonu hedefleniyor. Bu yeni güzergah kaldırımları, refüjleri, yeşil alanları, trafiği etkilemeyecek durakları, akılcı parklama noktaları, aydınlatması, sinyalizasyonu ve en önemlisi yaya hareketini kolaylaştırıcı unsurlarıyla Ayvalık’a daha modern bir görünüm kazandırmakla kalmayacak, trafiğe çağdaş bir düzen getirerek, kentin dinamizmini artıracak. Geceleri de Ayvalık’ın hayati damarları denilebilecek tüm yayalaştırılmış alanlar, işlevini yerine getirecek şekilde aydınlatılacak.Kırlangıç’ın yenilenmesine koşut olarak şekillenecek bu yeni trafik düzeninde “Ayvalık’ın kalbi” Cumhuriyet Meydanı bugün olduğu gibi, yine “merkezi” özelliğini, dolayısıyla önemini koruyacak. Çay bahçeleri yeni baştan düzenlenecek, alanda var olan sıkışıklık, derme-çatmalık ve karmaşa ortadan kaldırılacak. Kentsel mekanın kültürel mirasla birlikte bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi, sadece Meydan’ın değil, Ayvalık’ın da çehresini değiştirecek.

Kentiçi ulaşımda deniz daha çok kullanılacak

Kırlangıç’ın en önemli üstünlüklerinden birisi de geniş bir sahil şeridine sahip olması… İşte Kırlangıç bu geniş sahilin sunduğu olanaktan yararlanılarak, aynı zamanda deniz trafiğine  açılacak. Önündeki iskeleden Ayvalık’ın belli başlı noktalarına düzenli seferler yapılacak. Böylece deniz taşımacılığının güçlenmesi sağlanacak. Geçmişte olduğu gibi, denizin Ayvalık’ta yeniden kullanılmaya başlaması ve kentiçi deniz ulaşımının sınırlarının genişlemesiyle birlikte halkın denizle ilişkisi artacak, sonuçta kent trafiğinde de gözle görülür bir rahatlama yaşanacak.

Özgürlük ve mutluluk vahası

Şurası bir gerçek ki, tarihi eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasında yerel yönetimlere büyük sorumluluk ve görev düşüyor.Kırlangıç projesi, bu bilinçle yapıların günümüze ulaşmış ve tarihi kimliğinin öğelerini oluşturan mekansal, biçimsel ve yapısal özelliklerini ve çevre içindeki, özgün konumunu korumayı zorunluluk olarak kabul eden bir proje…Burada esas olan, yapıların yıkılmadan korunmaları… 
Projeyle, tüm binaların tarihi değer taşıyan ekleri korunuyor. 
Yeni işlev verilecek binalarda yapılacak eklerin niteliği ve tarihi yapıyla bütünleşmesi bir tasarım sorunu olarak ele alınıyor.Daha önce de vurgulandığı gibi, Kırlangıç Ayvalık’ın ekonomik yaşamının gelişmesinde çok önemli payı olan bir yer. Kendine özgü özelliklere sahip bir alan. Bu herkese artı sorumluluk yüklüyor. Bu sorumluluk duygusuyla gerçekleştirilecek çok maksatlı kullanımlara uygun yeni düzenleme sonrasında, kentin en önemli cazibe merkezlerinden biri olarak seçkinleşeceği kesin… Kırlangıç’ın belgelenmesi (rölöve), inceleme, tarihi araştırma ve dönemleme çalışmaları (restitüsyon) ile koruma-onarım yeniden kullanım (restorasyon) projelerinin sonuçlanması, restorasyon uygulama denetiminin yapılması ve son noktanın koyulmasıyla birlikte mekan çok amaçlı yaşam merkezi olarak, mavi-yeşil dokusuyla, yaşamı tüm renkleriyle kucaklayacak… Ayvalık’ı öne çıkaran farklılıklara bir yenisi daha eklenecek.

Kısacası, Ayvalık Belediyesi’nin dünü önemseyen ve yarınlara dönük bakış açısıyla, geçmişi ve geleceği en doğru biçimde buluşturmayı hedefleyen Kırlangıç Çok Amaçlı Yaşam Merkezi, sağlamlaştırma, bütünleme ve yenileme aşamalarının ardından, bir kültür-sanat-buluşma-paylaşma noktası olmanın yanı sıra, barışın ve hoşgörünün Kenti Ayvalık’ın tam ortasında çağdaş bir özgürlük ve mutluluk vahası olarak şekillenecek.